Ostatnia aktualizacja: 2022-12-09. Autor: Milena

Niejeden i niejedna z nas, wybierając się w podróż, zastanawia się, jak być idealnym turystą.

Jak być turystą odpowiedzialnym. Mile widzianym. Takim, którego lokalna społeczność będzie witać ze szczerym uśmiechem, a nie z bólem głowy. Jak wdrażać w życie zasady zrównoważonej turystyki, czyli jak dbać o dobre doświadczenia z podróży przy jednoczesnym zachowaniu wartości przyrodniczych, kulturowych i społecznych miejsc, które odwiedzamy. Ile osób, tyle sposobów podróżowania, ale pewne zasady znajdą zastosowanie w niemal każdej sytuacji.

To read an English version of this article click HERE.

Dbaj o przyrodę

1. Staraj się nie zostawiać śladów swojej obecności.

Przyroda daje nam życie – daje nam tlen i pożywienie, daje nam rozrywkę i niezwykłe wrażenia estetyczne. Postaraj się, żeby nie cierpiała przy Twoim z nią kontakcie. Nie niszcz roślin, nie płosz zwierząt, nie zostawiaj po sobie żadnych śmieci. Plastikowa butelka może się rozkładać nawet tysiąc lat, a wyrzucony niedopałek papierosa zatruwa do 1m3 gleby i do 100m3 wody. Zabierz swoje śmieci ze sobą i wyrzuć je do odpowiednich kontenerów.

Nauczycielka geografii w drodze na olimpiadę puszczała mnie i moim koleżankom piosenkę ekologiczną: „Osobno papier, osobno szkło, osobno plastik, zapamiętaj to”. Zapamiętałam. Planeta będzie nam wdzięczna za segregację odpadów, a nasze wnuki będą miały szansę zobaczyć to, co my, a nie tylko pustynie betonu.

2. Chodź wyłącznie po oznaczonych szlakach.

Zdarza się, że lokalne firmy, starając się dostarczyć turystom jak najbardziej oryginalnych przeżyć, zaczynają prowadzić ich w tereny rezerwatu, gdzie endemiczna roślinność narażona jest na wyginięcie. Obszary objęte ochroną są objęte ochroną z jakiegoś powodu. Ludzka obecność nie jest obojętna przyrodzie, coraz większa liczba osób pojawiająca się na danym terenie wpływa na jego niszczenie. Jeśli chcesz, żeby przepiękne, wyjątkowe miejsca, które odwiedzasz, nadal były przepiękne i wyjątkowe, szanuj przyrodę i trzymaj się wyznaczonych szlaków.

3. Uiszczaj opłaty za wstęp do obiektów naturalnych.

Często za wstęp do parków, pomników przyrody etc. pobierane są opłaty. Pamiętaj, że pieniądze te są przeznaczane na utrzymanie tych elementów natury w dobrym stanie. Płacąc za wstęp, dziękujesz przyrodzie za to, że jest, i życzysz jej, żeby jeszcze długo przetrwała w niezmienionym stanie.

4. Wybieraj środki transportu przyjazne środowisku.

Jeśli jest to możliwe, poruszaj się pieszo lub rowerem zamiast samochodem, ewentualnie łap stopa (sprawdź wcześniej, czy jest to przyjęte i mile widziane). Wybieraj raczej pociąg niż samolot i raczej autobus niż taksówkę. Kiedy możliwości dotarcia do danego miejsca inne niż samolot są ograniczone (patrz: Terceira), sprawdź, czy dana linia lotnicza daje możliwość dopłacenia za emisję wytworzonego dwutlenku węgla. Zazwyczaj są to symboliczne kwoty, ale ich wpływ na ochronę środowiska zdecydowanie nie jest wyłącznie symboliczny.

5. Pakuj się z głową.

Pakując się na podróż, postaraj się przemyśleć swoją walizkę tak, żeby nie zostawiać śmieci w miejscu, do którego podróżujesz. Jednorazowe szampony, malutkie opakowania kremu do twarzy są wygodne, ale dużo lepsze dla naszej planety są małe opakowania wielokrotnego użytku. Jeśli przelejesz trochę własnego żelu pod prysznic w 100-mililitrową butelkę, nadal nie będziesz musiał wiele ze sobą wieźć, a butelkę zabierzesz z powrotem ze sobą i użyjesz przy kolejnej podróży zamiast zwiększać ilość śmieci w swojej wymarzonej destynacji.

6. Unikaj jednorazówek.

O jednorazówkach było już wyżej, ale dodatkowo: pij prosto ze szklanki zamiast przez słomkę, chodź ze swoją torbą na zakupy, jeśli kupujesz jedno jabłko, zrezygnuj z plastikowej reklamówki. To się w zasadzie dotyczy też życia „stacjonarnego”, nie tylko podróży, ale w podróży jest to również bardzo istotne. Wyobraź sobie na przykład taką Terceirę – mała wyspa na środku Atlantyku. A teraz wyobraź sobie góry śmieci produkowane przez nas co roku. I ryby pływające wśród śmieci. Może jednak są lepsze perspektywy.

Poznaj lokalną kulturę

7. Przed wyjazdem dowiedz się jak najwięcej o miejscu, do którego jedziesz.

Poczytaj o jego historii, kulturze, obyczajach. Dowiedz się, jak wygląda dane miejsce, kto w nim mieszka, jakie są lokalne święta. Dzięki temu, kiedy już tam będziesz, będziesz w stanie bardziej skorzystać z doświadczenia, poznać to miejsce jeszcze lepiej. Korzystając ze swojej wiedzy, będziesz w stanie zadawać lepsze pytania i poszukiwać na żywo odpowiedzi.

8. Bierz udział w lokalnych wydarzeniach.

Miejsce poznaje się przez jego ludzi. Bo miejsce to nie tylko miejsce, ale też sposób życia. Lokalne wydarzenia są jedną z możliwości podpatrzenia, jak miejscowa społeczność naprawdę żyje, jak się bawi, co świętuje. Weź udział w lokalnym święcie, pójdź do miejscowego kina, zobacz, co ludzi cieszy, a co smuci. Nie bój się zapytać osoby stojącej obok o to, w czym właśnie uczestniczycie, nie bój się poprosić osobę w informacji turystycznej lub muzeum o podpowiedź, dokąd pójść, co przeżyć. Nie bój się rozmawiać z miejscowymi. Jeśli jesteś dobrym turystą, chętnie podzielą się z Tobą swoją wiedzą i pochwalą lokalnymi zwyczajami.

9. Jedz lokalnie.

Jedzenie to element kultury, to element życia w danym miejscu. Staraj się wybierać lokalne restauracje, żeby poznać prawdziwą miejscową kuchnię i żeby wspierać miejscową gospodarkę. W niektórych kulturach do jedzenia przykłada się większą, w innych mniejszą wagę, ale każdy jeść musi. W każdym miejscu warto pytać o lokalne przysmaki i o lokalne produkty, i właśnie nimi się zajadać przez okres swojego pobytu.

10. Dbaj o dziedzictwo danego miejsca.

Szanuj nie tylko przyrodę, ale również dzieła rąk ludzkich. Czy dane miejsce jest na liście UNESCO lub innej, czy nie jest – to dziedzictwo Twojej wybranej destynacji podróżniczej. Podobnie jak z przyrodą – staraj się nie zostawiać śladów swojej obecności.

11. Szanuj lokalne prawo.

Sprawdź przed wyjazdem prawo miejsca, do którego się wybierasz, i przestrzegaj tego prawa. W Singapurze nie wolno żuć gumy, w Danii nie wolno zasłaniać twarzy w miejscach publicznych, a w Emiratach Arabskich za leki na przeziębienie z kodeiną można wylądować za kratkami. Lepiej nie sprawdzać działania międzynarodowego prawa na sobie, tylko – dla własnego spokoju – dostosować się do prawa kraju, który odwiedzamy. Może to być nowe, cenne doświadczenie.

12. Bądź otwarty na nowości – zamiast oceniać, rozmawiaj.

Bardzo ważny element – pozostań otwarty na inność. Nie jedziesz w nowe miejsce po to, żeby czuć się tak samo, jak w domu. Jedziesz, żeby poszerzyć swoje doświadczenie. Nie oczekuj więc, że wszystko będzie dokładnie takie, jakie znasz. Wiele rzeczy może Cię dziwić, niektóre nawet szokować. Nie oceniaj jednak pochopnie. To inne miejsce, inni ludzie, inny bieg historii. To, że ktoś myśli inaczej, nie znaczy, że myśli źle. Znaczy tyle, że myśli inaczej. Zamiast wyciągać przedwczesne wnioski, porozmawiaj. Zadaj pytania. Zainteresuj się. Kto wie, może sam(a) spojrzysz na życie z innej perspektywy?

Doceń lokalną społeczność

13. Szanuj lokalną społeczność – jesteś tu gościem.

Jesteś gościem, więc dostosuj się do lokalnego sposobu funkcjonowania. Szanuj swoich gospodarzy. To ich dom, postaraj się, żeby mimo Twojej obecności nadal mogli czuć się jak u siebie. I żeby po Twoim wyjeździe również nic się nie zmieniło. Jak wspomniałam wyżej – nastaw się na to, że będzie inaczej. Że nowi ludzie będą inni niż ci, z którymi masz do czynienia na co dzień. Jeśli się na nich otworzysz, wrócisz do domu ubogacony.

14. Naucz się kilku słów w języku miejsca, które odwiedzasz.

Pisałam o tym niedawno w postach na Facebooku i na Instagramie. Jeśli nauczysz się kilku słów i będziesz ich używać („dzień dobry”, „dziękuję” itd.), na pewno zostaniesz mile odebrany i Twoje doświadczenie będzie pełniejsze. Każdy język ma swoją wizję świata, czasem widać to już przy prostych wyrażeniach (np. portugalskie „dziękuję” to de facto „wdzięczny”). Znajomość choć kilku wyrażeń w danym języku pozwoli Ci nawiązać lepszy kontakt z ludźmi na miejscu i da lepsze pojęcie o miejscu, które wybrałeś na swoje wakacje.

15. Spróbuj pożyć jak miejscowi.

Podpatrz, co kupują, gdzie jedzą, co robią, gdzie bywają. Zapytaj kogoś, poproś o wskazówki. Nie wybijaj się na siłę z tłumu, stań się elementem tła. Usiądź i poobserwuj tempo, ruchy, twarze, emocje. Wybierz tę samą kawę, co zamawiający przed Tobą mieszkaniec sąsiedniej kamienicy. Przejdź się po pobliskich uliczkach bez mapy. Spróbuj wyobrazić sobie, jak wygląda na co dzień życie w miejscu, w którym jesteś. Otwórz głowę.

16. Zapytaj ludzi, czy możesz zrobić im zdjęcie.

Jeśli chcesz zrobić zdjęcie konkretnej osobie, upewnij się, czy ona sobie tego życzy. Szanuj przestrzeń i prywatność ludzi. Pobądź z nimi. Podejdź do nich podmiotowo, nie przedmiotowo. Poznaj ich historię. Jeśli zgodzą się na zdjęcie – będziesz mógł o tym zdjęciu opowiadać przez godzinę. Jeśli nie – i tak wyjdziesz z tego spotkania ubogacony.

17. Wspomagaj lokalną gospodarkę.

Zamiast wspomagać McDonald’s, jedz w lokalnych restauracjach, kupuj w lokalnych sklepach, wybieraj lokalne produkty sprzedawane przez miejscowych farmerów i rzemieślników. W ten sposób dziękujesz miejscu i ludziom za goszczenie Cię i masz pewność, że pieniądze, które tam zostawiasz, trafią w odpowiednie ręce i przyczynią się do utrzymania i rozwoju danego regionu.

18. Podziękuj za przysługę. Nie ma czegoś takiego jak podróżowanie za darmo.

Dużo osób zastanawia się, jak podróżować za darmo. Jako odpowiedzialny turysta wiesz jednak, że nie ma czegoś takiego, jak podróżowanie za darmo. Zawsze ktoś za coś płaci. Kierowca, który zabrał Cię na stopa, płaci za benzynę, gospodarz couchsurfingu płaci za wodę i elektryczność, a rodzina, która z otwartymi ramionami zaprosiła Cię do siebie na kolację, płaci za Twój posiłek. I jasne, że oni wszyscy robią to, bo chcą. Ale Tobie nie zaszkodzi podziękować im i spróbować się odwdzięczyć. Jeśli nie im (czasem się nie zgodzą), to kolejnej osobie spotkanej na Twojej drodze. Pozwól karmie wrócić w najlepszej jej formie.

Przekaż światu to, co ważne

19. Podziel się swoim doświadczeniem ze światem

Jeśli w Twojej pamięci i w Twoim sercu zostało coś ciekawego z wyprawy, podziel się tym ze światem. Nie zostawiaj wiedzy i doświadczenia tylko dla siebie, daj innym również poznać nowy fragment naszej planety, choćby dzięki zdjęciom i Twojej opowieści. Życie jest za krótkie (przynajmniej póki co), żeby zwiedzić absolutnie każdy zakątek świata, ale zawsze można przybliżyć ten cel dzięki wspólnej wymianie doświadczeń podróżniczych.

20. Edukuj innych, jak być odpowiedzialnym turystą.

Już wiesz, w jaki sposób podróżować, żeby skorzystać jak najlepiej ze swojego doświadczenia, a jednocześnie dbać o zachowanie odwiedzanego miejsca w niezmienionym stanie. Teraz postaraj się przekazać tę wiedzę innym. Dzięki Tobie nasza planeta ma szansę pozostać piękna jeszcze przez długie lata. Wykorzystaj to!

I podróżuj szczęśliwie, bo podróżowanie piękne jest! Do zobaczenia na szlaku przygody!