Ostatnia aktualizacja: 2024-02-02. Autor: Milena

Jeśli nie Mozambik, to co nasz poruszy?

Według danych ONZ, na moment, w którym piszę (29-30.03.2019), wskutek cyklonu Idai w Mozambiku, Zimbabwe i Malawi zmarło 786 osób. Kolejne 2,9 miliona osób ucierpiało wskutek tego zjawiska. Jak ucierpiało? Są ranni, chorzy, bez domów, bez żywności, bez wody pitnej, czekający na jakąkolwiek pomoc z zewnątrz. W sytuacji, w której się znaleźli, sami nie są w stanie zrobić nic. Nie mają środków, regiony dotknięte przez żywioł przekształciły się w zalewy pełne błota.

To read an English version of this article click HERE.

A w polskich mediach cisza.

Zrobiłam ankietę na Instagramie i „wywiad” wśród znajomych. Dowiedziałam się, że większość z Was w ogóle nie wie, co się wydarzyło. Nigdy nie planowałam relacjonować faktów, wydawało mi się, że od tego są odpowiednie programy. Ale dziś będzie trochę faktów przemieszanych z moimi osobistymi odczuciami.

To może na początek trochę faktów.

14 marca 2019 r. południowo-wschodnią Afrykę dotknął cyklon Idai. Ucierpiały: Mozambik (najbardziej), Zimbabwe i Malawi. Wiatr sięgający nawet 200 km/h (różne dane według różnych źródeł) i ulewne deszcze (roczny „przydział” rozłożył się na kilka dni) zniszczyły domy, kościoły, szpitale, szkoły, drogi. Zamiast miasta Beira w Mozambiku jest w tej chwili śródlądowe morze błota o powierzchni ponad 2000 km kw. To cztery powierzchnie Warszawy.

ONZ określiło cyklon i jego następstwa jako jedną z największych katastrof pogodowych na południowej półkuli.

Ludzie byli ratowani z dachów domów, z czubków drzew wystających ponad wodę, z „wysepek” lądu wśród brunatnej wody. ONZ, Międzynarodowy Czerwony Krzyż i wiele innych organizacji z całego świata dotarło helikopterami z zapasami wody, jedzenia, z podstawowymi środkami higieny. Rozbijają namioty, próbują dać ludziom schronienie i przywrócić choć odrobinę poczucia godności.

Rząd mozambijski potwierdził pierwsze przypadki cholery – śmiertelnej choroby powodowanej przez spożycie zakażonej wody lub pokarmu. Rozpoczęto już szczepienia przeciwko niej. Mowa również o zagrożeniu malarią i innymi chorobami przenoszonymi przez drogą wodną.

Była pierwsza dama Mozambiku, Graça Machel, powiedziała w wywiadzie dla mozambijskiego magazynu „Verdade”, że jej kraj i jej naród „pozostanie w historii świata jako pierwszy, w którym całe miasto [Beira] zostało zniszczone wskutek zmian klimatycznych”.

Dodała też, że Mozambik będzie potrzebował uwagi świata nie tylko przez najbliższe tygodnie, ale przez najbliższe lata.

Mozambik to jeden z najbiedniejszych krajów świata. Jeszcze w zeszłym stuleciu był kolonią portugalską, dopiero w 1975 roku wywalczył niepodległość. Wewnętrzne walki jednak nie ustawały, co bardzo odbiło się na całym społeczeństwie.

Czemu jednak o tym mówię?

Mówię o tym, bo mnie ten temat bardzo poruszył. I poruszyło mnie to, że w polskich mediach prawie się o tym nie słyszy. Ja w portugalskim radiu codziennie mam nowe doniesienia. Pewnie ze względu na powiązania Portugalii z Mozambikiem. Ale w wielu miejscach media milczą.

I pewnie, że mam do tego osobiste odniesienie. Kiedyś chciałam kopać studnie w Sudanie. Trzy tygodnie temu pisałam zaś do znajomych: „A może bym pojechała do Mozambiku?” Jedna z lokalnych organizacji humanitarnych niedługo jedzie – i kombinowałam, czy by się nie zabrać z nimi. Żeby pomóc. Nie żeby mi na to pozwalała sytuacja zawodowa, ale taki miałam pomysł. Tydzień później dostałam wiadomość: „Mili, i jak, dalej się wybierasz do Mozambiku?”

Moje osobiste odniesienie na pewno spowodowało, że temat mnie poruszył bardziej niż inne. I na początku tak go traktowałam. Ale zaczęłam o tym więcej słuchać i czytać. I dotarło do mnie, że to jedna z tych rzeczy, które są niesamowicie ważne dla świata.

Nie jestem specjalistką od meteorologii, ale tylko z obserwacji przyrody na Terceirze mam wrażenie, że klimat faktycznie się ociepla.

Dwa lata temu, jak tu przyleciałam, nie mogłam wywiesić prania na zewnątrz, bo ciągle padało. W tym roku moje ciuchy wisiały na linkach za domem niemal w każdy weekend. Jestem ciekawa, jakie będzie lato. W zeszłym roku nawet porosty wyschły – a one zawsze, ale to zawsze miały w sobie wodę. Wiem, że jeden przykład nie potwierdza reguły. Ale tych przykładów jest coraz więcej.

To, co wydarzyło się w Mozambiku, to klęska żywiołowa.

Myślę o tym, co powiedziała była pierwsza dama Mozambiku o zmianach klimatycznych. Zaczynam się zastanawiać, na ile sytuacja w Mozambiku została spowodowana przez nas, ludzi. Przez nasze bezmyślne traktowanie natury. Na ile ja osobiście, przez wszystkie serki w plastiku i dezodoranty w sprayu, przyczyniłam się do ocieplenia klimatu, a docelowo – do tej katastrofy.

Ostatnio krąży po sieci mem, którego treść brzmi mniej więcej tak (cytuję z pamięci):

„Nie potrzebujemy kilku osób wprowadzających w życie idee #zerowaste i #lesswaste doskonale. Potrzebujemy milionów ludzi wprowadzających te idee w życie niedoskonale.”

Z tego, co mi wiadomo, w Polsce istnieje coraz większa świadomość dotycząca naszego wpływu na środowisko. Z Unii Europejskiej ma zniknąć jednorazowy plastik. Międzynarodowe organizacje wyławiają z oceanów plastikowe butelki i reklamówki. Coraz więcej osób chodzi na zakupy z własnymi torbami. Coraz więcej osób segreguje śmieci. I to mnie cieszy, wiecie? I musimy docierać z tą edukacją coraz dalej i dalej.

Żyjąc na małej wyspie na środku Atlantyku tym bardziej widzę, jak ogromny mamy wpływ na przyrodę. Jeśli będziemy o nią dbali, jest większa szansa, że zamiast nas niszczyć – będzie nas żywić.

I nie, nie uważam, że każdy powinien przejąć się cyklonem Idai tak, jak ja się przejęłam. W końcu nie każdy dopiero co prawie się wybierał w tamte rejony. I nie uważam też, że powinniśmy się skupiać na każdej tragedii, która się dzieje na świecie. Zbyt wiele ich jest. Ale wiem, że codziennie możemy dać światu coś dobrego od siebie. Zadbać o środowisko, zadbać o siebie, zadbać o innych ludzi. Możemy zacząć już dziś!

Bibliografia:

BBC, Cyclone Idai: 'Massive disaster’ in Mozambique and Zimbabwe, BBC News, https://www.bbc.com/news/world-africa-47624156, 20.03.2019 (dostęp: 30.03.2019).
Caldeira Adérito, “Beira é a primeira cidade na história do mundo que foi completamente arrasada pelas Mudanças Climáticas” diz Graça Machel, Verdade, http://www.verdade.co.mz/tema-de-fundo/35/68242, 25.03.2019 (dostęp: 30.03.2019).
Câncio Fernanda, Moçambique: depois da tempestade, as doenças, Diário de Notícias, https://www.dn.pt/mundo/interior/mocambique-depois-da-tempestade-as-doencas-10709423.html, 21.03.2019 (dostęp: 30.03.2019).
DN, Médicos, enfermeiros, farmacêuticos e técnicos de logística portugueses partem para Moçambique, Diário de Notícias, https://www.dn.pt/mundo/interior/medicos-enfermeiros-farmaceuticos-e-tecnicos-de-logistica-portugueses-partem-para-mocambique–10741400.html, 29.03.2019 (dostęp: 30.03.2019).
DN/Lusa, Idai: número de mortos em Moçambique sobe para 493, Diário de Notícias, https://www.dn.pt/mundo/interior/idai-numero-de-mortos-em-mocambique-sobe-para-493-10738224.html, 29.03.2019 (dostęp: 29.03.2019).
DN/Lusa, Moçambique: cinco casos de cólera; mais de 800 mil afetados, Diário de Notícias, https://www.dn.pt/mundo/interior/idai-cinco-casos-de-colera-confirmados-pelas-autoridades-mocambicanas-na-beira-10729164.html, 27.03.2019 (dostęp: 30.03.2019).
DN/Lusa, Portuguesa repatriada diz que „ninguém estava à espera” dos efeitos do ciclone, Diário de Notícias, https://www.dn.pt/mundo/interior/idai-portuguesa-repatriada-diz-que-ninguem-estava-a-espera-dos-efeitos-do-ciclone-10720401.html, 25.03.2019 (dostęp 30.03.2019).
Holthaus Eric, Mozambique floods cover more ground than NYC, Chicago, D.C., and Boston — combined, Grist, https://grist.org/article/mozambique-floods-are-larger-than-nyc-chicago-dc-and-boston-combined/, 25.03.2019 (dostęp: 27.03.2019).
United Nations Population Fund, Catastrophic Cyclone Idai leaves pregnant women vulnerable in three countries, https://www.unfpa.org/news/catastrophic-cyclone-idai-leaves-pregnant-women-vulnerable-three-countries, 25.03.2019 (dostęp: 30.09.2019).
United Nations Population Fund, UNFPA response to Mozambique – Cyclone Idai, ReliefWeb, https://reliefweb.int/report/mozambique/unfpa-response-mozambique-cyclone-idai, 20.03.2019 (dostęp: 30.03.2019).